Sôi bụng ở trẻ sơ sinh là hiện tượng phổ biến khiến không ít cha mẹ lo lắng. Những âm thanh lạ phát ra từ bụng bé, đi kèm với các dấu hiệu như quấy khóc, khó chịu hoặc đầy hơi, thường xuất hiện do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt và nhạy cảm. Để xử lý tình trạng này một cách an toàn và hiệu quả, cha mẹ cần có những biện pháp nhẹ nhàng, phù hợp để giúp bé cảm thấy thoải mái hơn.
1.Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị sôi bụng
1.1. Hệ tiêu hoá của trẻ chưa hoàn thiện
Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sôi bụng ở trẻ sơ sinh, một hiện tượng phổ biến nhưng khiến nhiều cha mẹ lo lắng. Trong những tháng đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn đang phát triển, chưa đủ khả năng xử lý một cách hiệu quả các chức năng tiêu hóa phức tạp, dẫn đến hiện tượng đầy hơi, khó tiêu và trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Để xử lý tình trạng này, cha mẹ cần có những phương pháp chăm sóc phù hợp nhằm giúp hệ tiêu hóa của bé hoạt động ổn định và phát triển tốt hơn.
Sôi bụng ở trẻ sơ sinh thường xảy ra do lượng không khí bị nuốt vào khi bé bú, hệ vi sinh đường ruột chưa cân bằng hoặc do sự bất dung nạp tạm thời của cơ thể với một số thành phần trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Để giảm thiểu vấn đề này, cha mẹ cần chú ý đến cách cho bé bú.
Khi cho bé bú mẹ, hãy đảm bảo bé ngậm đúng khớp bú để hạn chế lượng không khí nuốt vào. Đối với trẻ bú bình, chọn loại núm vú phù hợp với độ tuổi của bé và giữ bình sữa nghiêng sao cho sữa luôn đầy trong núm sẽ giúp bé tránh nuốt phải khí thừa, nguyên nhân phổ biến gây đầy hơi và sôi bụng.
1.2. Nuốt phải nhiều không khí khi bú
Do hệ tiêu hóa của bé còn non nớt và nhạy cảm, lượng không khí nuốt vào trong lúc bú có thể gây ra sự tích tụ khí trong dạ dày và ruột, từ đó dẫn đến các hiện tượng đầy hơi, khó chịu và sôi bụng. Hiện tượng này không chỉ khiến bé cảm thấy không thoải mái mà còn khiến cha mẹ lo lắng, đặc biệt là trong những tháng đầu đời của bé.
Khi trẻ bú mẹ hoặc bú bình không đúng cách, lượng không khí dư thừa dễ dàng lọt vào hệ tiêu hóa. Điều này thường xảy ra khi bé không ngậm đúng khớp bú, bú quá nhanh hoặc bú trong tư thế không phù hợp. Không khí nuốt vào sẽ bị kẹt lại trong dạ dày hoặc đường ruột, tạo ra áp lực và gây ra những âm thanh sôi bụng đặc trưng. Bé có thể trở nên quấy khóc, khó chịu hoặc gặp khó khăn trong việc bú tiếp.
Để giảm thiểu tình trạng nuốt phải không khí, cha mẹ cần chú ý đến kỹ thuật bú của bé. Khi cho bú mẹ, cần đảm bảo bé ngậm đúng khớp bú, với toàn bộ quầng thâm quanh núm vú được bao phủ. Điều này giúp bé hút được sữa hiệu quả mà không nuốt phải không khí. Đối với trẻ bú bình, cha mẹ nên chọn núm vú phù hợp với độ tuổi của bé, có lỗ thoát sữa vừa phải để đảm bảo dòng sữa chảy đều, không quá nhanh hoặc quá chậm
1.3. Không dung nạp lactose
Để tiêu hóa lactose, cơ thể cần một loại enzyme gọi là lactase, có nhiệm vụ phân giải lactose thành các phân tử nhỏ hơn để cơ thể hấp thụ. Tuy nhiên, khi cơ thể trẻ không sản xuất đủ lactase hoặc enzyme này hoạt động không hiệu quả, lactose không được tiêu hóa hoàn toàn sẽ tích tụ trong ruột, gây ra tình trạng lên men, sản sinh khí và dẫn đến sôi bụng.
Hiện tượng không dung nạp lactose thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện hoặc ở một số trường hợp đặc biệt do di truyền hoặc bệnh lý. Các triệu chứng đi kèm với sôi bụng có thể bao gồm đầy hơi, tiêu chảy, quấy khóc sau khi bú, hoặc bé có dấu hiệu khó chịu ở bụng. Những biểu hiện này có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự thoải mái của trẻ, gây lo lắng cho cha mẹ.
Để xử lý tình trạng không dung nạp lactose, việc đầu tiên là xác định đúng nguyên nhân. Nếu bé bú mẹ hoàn toàn và có dấu hiệu sôi bụng, mẹ cần xem xét chế độ ăn uống của mình, hạn chế các sản phẩm chứa lactose để giảm tác động lên hệ tiêu hóa của bé
1.4. Chế độ ăn của mẹ
Đối với những bé bú mẹ hoàn toàn, các dưỡng chất và thành phần trong sữa mẹ chính là kết quả trực tiếp từ chế độ ăn uống của mẹ. Vì vậy, bất kỳ thực phẩm nào mẹ tiêu thụ cũng có thể tác động đến hệ tiêu hóa còn non nớt và nhạy cảm của trẻ sơ sinh bị sôi bụng.
Khi mẹ ăn những thực phẩm dễ gây đầy hơi như các loại đậu, bắp cải, hành tỏi, hoặc đồ uống có gas, bé bú mẹ có thể gặp hiện tượng sôi bụng do khí thừa trong đường tiêu hóa. Những loại thực phẩm này có thể làm thay đổi tính chất của sữa mẹ, khiến hệ tiêu hóa của trẻ khó xử lý và gây ra tình trạng đầy hơi, khó tiêu. Ngoài ra, đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị hoặc các sản phẩm chứa chất kích thích như cà phê, trà đậm đặc cũng có thể khiến bé bị kích thích tiêu hóa, dẫn đến sôi bụng và khó chịu.
Bên cạnh đó, chế độ ăn thiếu cân bằng của mẹ, đặc biệt là thiếu các dưỡng chất cần thiết như chất xơ và vitamin, cũng có thể làm giảm chất lượng sữa. Sữa mẹ không đủ dinh dưỡng dễ khiến bé tiêu hóa kém, làm tăng nguy cơ xuất hiện các vấn đề như sôi bụng trẻ sơ sinh bị sôi bụng, táo bón hoặc tiêu chảy. Mẹ ăn quá nhiều thực phẩm chứa đường hoặc tinh bột tinh chế cũng có thể ảnh hưởng đến việc sản sinh vi khuẩn đường ruột ở trẻ, gây mất cân bằng hệ vi sinh và dẫn đến hiện tượng sôi bụng.
Để giảm thiểu tình trạng này, mẹ nên xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, đa dạng và cân đối. Hãy bổ sung nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein từ các nguồn an toàn như cá, thịt nạc hoặc đậu phụ. Uống đủ nước cũng giúp duy trì chất lượng sữa mẹ và hỗ trợ tiêu hóa cho cả mẹ và trẻ sơ sinh bị sôi bụng.
1.5. Nhiễm khuẩn đường ruột
Đường ruột của trẻ sơ sinh còn rất non nớt, hệ vi sinh vật chưa hoàn thiện và khả năng miễn dịch còn yếu. Do đó, trẻ rất dễ bị nhiễm khuẩn đường ruột nếu tiếp xúc với các yếu tố gây hại từ môi trường hoặc do chế độ chăm sóc chưa đảm bảo vệ sinh.
Khi bị nhiễm khuẩn đường ruột, hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động không ổn định, dẫn đến hiện tượng sôi bụng do vi khuẩn sản sinh ra khí trong quá trình lên men thức ăn. Điều này không chỉ khiến trẻ đầy hơi mà còn gây ra các triệu chứng khác như tiêu chảy, quấy khóc, bỏ bú, hoặc thậm chí là sốt. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, nhiễm khuẩn đường ruột có thể làm suy giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ.
2.Cách làm giảm sôi bụng ở trẻ sơ sinh
2.1. Vỗ ợ hơi trẻ đúng cách
Việc vỗ ợ hơi cần được thực hiện ngay sau mỗi cữ bú để đảm bảo không khí bị đẩy ra ngoài trước khi nó di chuyển sâu hơn vào hệ tiêu hóa của trẻ. Cha mẹ có thể bế bé ở tư thế thẳng đứng, đặt đầu bé tựa lên vai và nhẹ nhàng vỗ lưng trẻ sơ sinh bị sôi bụng bằng lòng bàn tay trẻ sơ sinh bị sôi bụng.
Chuyển động nhẹ nhàng nhưng đều đặn này sẽ giúp đẩy khí ra ngoài một cách tự nhiên, tránh gây áp lực lên dạ dày non nớt của trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Một cách khác là đặt bé ngồi trên đùi, giữ phần ngực và cằm của bé thẳng, rồi nhẹ nhàng xoa hoặc vỗ lưng.
Tuy nhiên, để việc vỗ ợ hơi đạt hiệu quả, cha mẹ cần chú ý đến thời điểm và tư thế. Việc bế bé đúng tư thế không chỉ giúp không khí dễ dàng thoát ra mà còn giảm nguy cơ nôn trớ hoặc sặc sữa. Bên cạnh đó, cha mẹ nên kiên nhẫn trẻ sơ sinh bị sôi bụng, bởi không phải lúc nào bé cũng ợ hơi ngay lập tức trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Một số bé có thể cần nhiều thời gian hơn để không khí thoát ra ngoài
2.2. Kê gối cao cho đầu của trẻ
Tư thế ngủ hoặc bú của bé đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa và giảm tích tụ khí thừa trong dạ dày. Việc kê gối cao cho đầu bé đúng cách có thể giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa, hạn chế tình trạng sôi bụng.
Khi đầu của bé được kê cao hơn một chút so với cơ thể, trọng lực sẽ hỗ trợ quá trình tiêu hóa tự nhiên. Tư thế này giúp hạn chế tình trạng trào ngược dạ dày và ngăn không khí từ dạ dày di chuyển ngược lên, giảm thiểu hiện tượng sôi bụng. Đặc biệt, đối với trẻ bú sữa ngay trước khi ngủ, việc kê cao đầu còn giúp sữa di chuyển dễ dàng hơn qua dạ dày vào đường ruột trẻ sơ sinh bị sôi bụng, giảm khả năng gây ứ đọng hoặc lên men, từ đó hạn chế tạo ra khí thừa.
Tuy nhiên, cha mẹ cần thực hiện biện pháp này một cách an toàn và khoa học trẻ sơ sinh bị sôi bụng. Thay vì sử dụng gối mềm thông thường, nên chọn gối chuyên dụng hoặc điều chỉnh tư thế ngủ của bé bằng cách kê nhẹ phần đầu nôi hoặc giường bằng khăn mềm
2.3. Tăng cường vận động
Mặc dù trẻ sơ sinh vẫn còn rất nhỏ và chưa thể vận động nhiều như những trẻ lớn hơn, nhưng ngay từ khi mới sinh, việc kích thích trẻ vận động nhẹ nhàng và hợp lý sẽ có tác động tích cực đến sự phát triển của hệ tiêu hóa.
Khi trẻ bắt đầu lớn hơn, việc vận động cơ thể nhẹ nhàng sẽ giúp cơ bụng của bé dần dần phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan tiêu hóa hoạt động hiệu quả. Những cử động của cơ thể giúp kích thích quá trình tiêu hóa trẻ sơ sinh bị sôi bụng, giảm thiểu tình trạng đầy hơi và sôi bụng trẻ sơ sinh bị sôi bụng.
Ngoài ra, những bài tập vận động đơn giản như kéo chân bé ra sau để đẩy bụng, hoặc nhẹ nhàng xoa bụng cho bé cũng giúp kích thích hệ tiêu hóa, giúp các khí thừa di chuyển ra ngoài và giảm thiểu tình trạng sôi bụng. Những động tác này không chỉ giúp trẻ sơ sinh bị sôi bụng thư giãn mà còn cải thiện tuần hoàn máu trẻ sơ sinh bị sôi bụng, thúc đẩy quá trình hấp thụ dưỡng chất và giảm sự tích tụ khí trong dạ dày và ruột.
Đọc thêm: Những cách xử lý trẻ sơ sinh bị táo bón mà các mẹ cần biết ?
Kết luận
Khi trẻ sơ sinh bị sôi bụng, cha mẹ cần chú ý đến nhiều yếu tố để xử lý một cách hiệu quả và an toàn. Các biện pháp như vỗ ợ hơi sau mỗi cữ bú, thay đổi tư thế ngủ hợp lý, và kê gối cao cho đầu giúp bé giảm cảm giác đầy hơi và khó chịu. Ngoài ra, việc tăng cường vận động nhẹ nhàng cho bé cũng hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn, giảm thiểu tình trạng sôi bụng.
Đặc biệt, bố mẹ cần duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ cho bé và thường xuyên theo dõi sức khỏe của bé để phát hiện kịp thời bất thường.
Tóm lại, để xử lý tình trạng sôi bụng ở trẻ sơ sinh, sự kiên nhẫn và chăm sóc tỉ mỉ từ cha mẹ là rất quan trọng. Việc áp dụng các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả như vỗ ợ hơi, thay đổi tư thế ngủ, và hỗ trợ vận động cho bé sẽ giúp giảm thiểu tình trạng khó chịu, từ đó bé sẽ phát triển khỏe mạnh của trẻ sơ sinh bị sôi bụng nhất và toàn diện.